اصول حسابداری چیست؟

قبل از آنکه مطالعه‌ی این مقاله را آغاز کنید توضیحاتی ارائه می‌شود تا برای درک مطالب و جذاب‌تر شدن آن شما را یاری کند. درک مفاهیم و تعاریفی که در اینجا عنوان می شود ممکن است در ابتدا کمی مشکل به نظر برسد، چراکه شاید شما مدت زیادی نباشد که با حسابداری آشنا شده‌اید یا با حسابداری مقدماتی فقط آشنایی داشته باشید ولی  باید بدانید چون عملیات حسابداری بر درک واقعی این مفاهیم استوارند بنابراین بهتر است ابتدا این مباحث را مطرح کنیم. باید توجه داشته باشید، اصولاً یادگیری دروس حسابداری این گونه است که ابتدا مفاهیم کلی معرفی شده و سپس مطالب عمق می‌یابند.

مفروضات و مفاهیم بنیادی حسابداری چه هستند و اصول حسابداری چگونه به کار گرفته می‌شوند؟

می دانید که در همه احوال برای انجام هر کاری و هر هدفی یک سری مفروضات اساسی درنظر گرفته می‌شود، سپس راه و روش‌هایی را برای تحقق این اهداف و مفروضات در نظر

 می‌گیرند که به آن اصول تحقق اهداف گویند.

منظور از مفروضات حسابداری چیست؟

1-    فرض تفکیک شخصیت

2-    فرض اندازه گیری بر حسب واحد پول

3-    فرض تداوم فعالیت

4-    فرض دوره مالی

مفروضات حسابداری در واقع مفاهیم زیر بنایی و بنیادی حسابداری هستند که شالوده و اساس حسابداری می‌باشند.

اصول حسابداری کدامند؟

• اصل بهای تمام شده
• اصل تحقق درآمد
• اصل مقابله (تطابق) هزینه‌ها با درآمد
• اصل افشاء

لوکاپاچیولی (پدر علم حسابداری)

لوکا پاچیولی (LUCA PACIOLI ) یک کشیش ایتالیایی و درواقع یک ریاضیدان بود که توانست با انتشار کتاب ریاضیات لوکا پاچیولی موجب گسترش فن دفترداری دوطرفه درسراسر اروپا

گردد. وی در این کتاب که چند فصلش اختصاص به حسابداری داشت توانست مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دوطرفه به کار برد. با وجود اینکه

دراین کتاب هیچ اشاره‌ای به دوره مالی، چگونگی تهیه صورتهای مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارائی‌های ثابت وجود ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه

وسازمان تجاری وی گذاشته است، به دلیل سادگی و داشتن ارزشهای علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه شد و مورد استفاده قرار گرفت.از زمان به وقوع

پیوستن انقلاب صنعتی در انگلستان، نیاز به حسابداری به شکل چشمگیری افزایش یافت. پس از انقلاب صنعتی امریکا هم از آنجا که سرمایه‌های شخصی زیادی درشرکت‌ها وارد

گردید و موجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه باعث به وجود آمدن غول‌های صنعتی قرن بیست و یکم شد سیستمهای حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردارگردیدند و حسابداری نیز با پیشرفت وضعیت اقتصادی توسعه و تکامل پیدا نمود. 

آیا با اصول محدود کننده یا میثاق‌های حسابداری آشنایی دارید؟

 در حسابداری اصول دیگری علاوه بر اصول حسابداری نیز به عنوان “اصول محدود کننده” یا میثاق ها مطرح شده اند که کاربرد مفروضات و اصول مطرح شده را در چارچوب هایی محدود می‌کنند و اثرتعدیل کننده ای در حسابداری و گزارشگری مالی دارند که به اصطلاح به آنها میثاق ها یا اصول تعدیل کننده گویند و شامل موارد زیر می‌باشد:

• فزونی منافع بر مخارج
• اصل اهمیت
• خصوصیات صنعت
• اصل محافظه کاری

آشنایی با ابزار و مفاهیم پایه حسابداری

حساب

دوره مالی

دفتر روزنامه

دفتر کل

دفتر معین

درآمد

هزینه

سرمایه

دارایی

بدهی

سند حسابداری

مراحل حسابداری

فرایند حسابداری دارای چهار مرحله به شرح زیر می‌باشد:

• ثبت فعالیتهای مالی
• طبقه بندی اقلام ثبت شده
• خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول
• تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

چقدر با چرخه‌ی حسابداری آشنایی دارید؟

مرحله اول_ جمع آوری اطلاعات مالی

 در یک سیستم حسابداری باید امکان جمع آوری اطلاعات مربوط به معاملات و عملیات مالی جهت ثبت در دفاتر وجود داشته باشد. این اطلاعات از روی اسناد و مدارک اولیه مربوط به

  معاملات و عملیات مالی و طبق اصول حسابداری جمع آوری می‌گردد. قالب رویدادهای مالی از معاملات بین موسسه با اشخاص دیگر ناشی می‌شود که اطلاعات مربوط به آن در اسناد و مدارک مثبته نظیر فاکتور خرید و فاکتور فروش منعکس است. برخی دیگر از رویدادهای مالی از عملیات داخلی یک سازمان ناشی و اطلاعات مربوط به آن در اسناد و مدارک داخلی مانند کاربرگ تحویل کالا از انبار و اسناد مربوط به اصلاح حسابها، درج می‌شود.

مرحله دوم_ تجزیه و تحلیل معاملات و عملیات مالی

این تجزیه و تحلیل بر اساس اطلاعات منعکس در اسناد و مدارک اولیه صورت می‌گیرد.در این مرحله به منظور انعکاس معاملات و عملیات مالی در دفتر روزنامه باید تصمیم گیری شودکه چه حساب یا حسابهایی بدهکار و چه حساب یا حسابهایی بستانکار می‌شوند.

مرحله سوم _ ثبت معاملات و عملیات مالی در دفتر

در این مرحله، اطلاعات منعکس در اسناد و مدارک مربوط به معاملات و عملیات مالی بر حسب تاثیری که بر معادله حسابداری (معادله تراز نامه) دارند تجزیه و تحلیل و سپس در دفتر

روزنامه ثبت می‌شوند.

نکته: در تاریخ ثبت معاملات و عملیات مالی، در ستون عطف دفتر روزنامه چیزی نوشته نمی‌شود. بلکه هنگامی که اقلام بدهکار و بستانکار به حسابهای مربوط در دفتر کل انتقال می‌یابد، همزمان شماره این حسابها در ستون عطف دفتر روزنامه و شماره صفحه دفتر روزنامه در ستون عطف دفتر کل نوشته می‌شود.

مرحله چهارم _ انتقال اقلام از دفتر روزنامه به دفتر کل:

پس از ثبت اولیه معاملات و عملیات مالی در دفتر روزنامه مرحله بعدی که طی یک دوره مالی انجام می‌شود. انتقال اطلاعات به دفتر کل است. انتقال مبالغ از دفتر روزنامه به دفترکل به طبقه بندی اطلاعات در حسابها منجر می‌شود که مطابق طبقه بندی اطلاعات در صورتهای مالی است.

 در هر موسسه، تجزیه و تحلیل معاملات و نوشتن دفتر روزنامه معمولاً بر اساس فهرست  فهرست حساب‌های دفتر کل انجام می‌شود. فهرست حسابها شامل عنوان و شماره تمام حسابهای دفتر کل است.

مرحله پنجم _ تهیه تراز آزمایشی

یکی از وسایلی که حسابداران برای آزمون صحت مدارک مالی مورد استفاده قرار می‌دهند تراز آزمایشی است. تهیه تراز آزمایشی به حسابداران امکان می‌دهد که از تساوی جمع

مانده های بدهکار و جمع مانده‌های بستانکار دفتر کل، مطمئن شوند.برای آن که بتوان تراز آزمایشی تهیه کرد، باید معاملات و عملیات مالی یک دوره، تمام اطلاعات از دفتر روزنامه

به حسابهای دفتر کل منتقل شده باشد. آخرین تراز آزمایشی که قبل از ثبت اقلام اصلاحی پایان سال تهیه می‌شود را تراز آزمایشی اصلاح نشده گویند.

تراز آزمایشی اصلاح نشده دو هدف کلی زیر را تأمین می‌کند:

1. اثبات تساوی اقلام بدهکار و بستانکار

2. فراهم آوردن اطلاعات لازم برای تهیه کاربرگ و ثبتهای اصلاحی پایان سال

مرحله ششم_ اصلاح حسابهای دفترکل (ثبت اصلاحات دردفترروزنامه ونقل آنها به دفتر کل)

 این مرحله در پایان دوره مالی و به منظور اصلاح، تعدیل و به تاریخ روز رساندن مدارک حسابداری انجام می‌گیرد. بعد از این که تمام معاملات و عملیات مالی در دفاتر حسابداری

 ثبت شد، بسیاری ازحسابهای دفتر کل مانده صحیح را برای تهیه صورتهای مالی ارائه نمی دهند. حتی اگر تمام معاملات و عملیات مالی به درستی در دفاتر ثبت شده باشند،

حسابداری تعهدی ایجاد می نمایدکه برای تطبیق حسابهای ترازنامه و صورت سود ود زیان با فرض دوره مالی و اصل وضع هزینه‌های یک دوره از درآمدهای همان دوره (مقابله هزینه با درآمد) مانده برخی از حسابهای دفتر کل در پایان دوره مالی اصلاح شود. 

حساب‌های دفتر کل به دلیل وجود حسابهای مختلط و معاملات و عملیات مالی که هنوز در حساب‌ها ثبت نشده‌اند در پایان دوره مالی اصلاح می‌شوند.

مرحله هفتم – تهیه ترازنامه:

صورتی را که وضعیت مالی یک موسسه را از طریق تلخیص داراییها، بدهی‌ها و حق مالی صاحب سرمایه در یک تاریخ مشخص نشان می‌دهد، اصطلاحاً ترازنامه یا صورت وضعیت مالی می نامند.

[su_note note_color=”#0e0f82″ text_color=”#ffffff” radius=”5″]نکته: سه رقم در ارتباط با هر یک از اقلام دارایی ثابت منعکس شده است: بهای تمام شده، استهلاک انباشته، ارزش دفتری. ارزش دفتری از مابه التفاوت بهای تمام شده و استهلاک[/su_note]

انباشته به‌دست می‌آید. ارزش دفتری را نباید با ارزش جاری یا ارزش بازرا اشتباه کرد. ارزش دفتری مانده مستهلک نشده بهای تمام شده دارایی است. ارزش بازار ممکن است کمتر یا بیشتر از ارزش دفتری باشد.

مرحله هشتم_ بستن حسابهای موقت

بعد از اصلاح، تعدیل و به تاریخ روز رساندن حسابهای دفتر کل و تهیه صورتهای مالی مرحله هشتم: یعنی بستن حسابها آغاز می‌شود. منظور از بستن حسابها، تلخیص عملیات دوره مالی و انتقال مانده کلیه حسابهای موقت (یعنی حسابهای منعکس در صورت سود و زیان) به حساب سرمایه است. قبلاً توضیح داده شد که حسابهای درآمد و هزینه بخشی از حساب سرمایه است که برای جمع آوری اطلاعات لازم برای تهیه صورت سود وزیان مورد استفاده قرار می‌گیرند. درآمدها سرمایه را افزایش و هزینه‌ها سرمایه را کاهش می‌دهند.